به گفته مدیر باغ وحش ارم، تخم‌گذاری و جوجه‌آوری درناهای تاج‌دار در محیط اسارت یکی از اتفاقات نادر در طبیعت است که در ایران بی‌نظیر بوده است و در دیگر کشورها هم فقط باغ‌وحش‌هایی چون برلین و پکن آن هم برای یک نوبت موفق به انجام این کار شده‌اند.
مهندس الهامی با بیان اینکه تا پیش از سال 84 سه قطعه درنا (یک ماده و دو نر) در باغ وحش بوده‌اند می‌گوید: در این سال ما موفق شدیم با ایجاد شرایط ویژه دو جوجه درنای نر و ماده از این درناهای تاج‌دار به دست آوریم و حال تولد یک جوجه دیگر از این درناها برای ما اهمیت بسزایی دارد چرا که برای اولین بار است که این پرندگان در محیط اسارت بیش از یک بار تولید مثل می‌کنند و از سوی دیگر شرایط آب و هوایی ایران با محیط زیست طبیعی این پرندگان تفاوت زیادی دارد و این امر اهمیت تلاش دوستان ما در باغ وحش ارم را دوچندان می‌کند.
هرکه طاووس خواهد...
اگر برای یافتن طاووس باید جور سفر هندوستان را به جان خرید، برای داشتن درنای تاج‌دار باید رهسپار آفریقا شد. اما از سفر آفریقا سخت‌تر فراهم کردن شرایطی است که این پرنده حساس دور از زادگاهش تولید‌مثل کند.
مدیر باغ وحش ارم درمورد شرایط تخم‌گذاری درناهای تاج‌دار می‌گوید: فصل تخم‌گذاری این پرندگان بهار است و بسته به درجه حرارت در بازه زمانی اردیبهشت تا خرداد اتفاق می‌افتد. این جانداران پیش از تخم‌گذاری آشیانه‌ای امن برای تخم‌هایشان می‌سازند و موجوداتی حساس هستند که در صورت بروز هرگونه تغییر نسبت به اکوسیستم طبیعی‌شان از تخم‌گذاری خودداری می‌کنند.
الهامی شرایطی را که برای تولید مثل این پرندگان در باغ وحش مهیا کرده‌اند اینگونه توضیح می‌دهد: این پرندگان نسبت به سروصدا و استرس بسیار حساس هستند بنابراین ما برایشان یک محیط امن فراهم کردیم و اطراف لانه‌شان را استتار کردیم تا از چشم بازدیدکنندگان در امان باشند و راحت باشند. از آن گذشته در چند سال گذشته مسئول قفس‌شان را تغییر ندادیم تا با او اخت شوند و رفت‌و‌آمدی که به منظور غذا دادن و تمیز کردن محیط انجام می‌شود آنها را مضطرب نکند.
فراهم کردن شرایط دما و رطوبت از دیگر اقداماتی است که الهامی به آنها اشاره می‌کند: تخم این پرنده باید به دور از تابش مستقیم خورشید باشد، از سوی دیگر رطوبت و آب و هوای معتدل مورد نیاز این پرنده است که ما با آب‌پاشی متناسب کلش‌هایی که برای تخم‌گذاری درنا آماده کرده بودیم، این شرایط را فراهم می‌کردیم.
توجه به همسایگان و همچنین تغذیه این پرندگان از دیگر مواردی است که مورد توجه مسئولان باغ‌وحش بوده است.
طبیعتاً نگهداری این درناها در مجاورت قفس حیوانات درنده باعث اضطراب آنها می‌شود و این نکته در محاسبات لحاظ شده است و سایر پرندگان غیر‌شکاری و همچنین گورخرها که همزیستی مسالمت‌آمیزی با این پرنده‌ها دارند، همسایگان درناهای تاج‌دار ارم هستند.
اگر نگران تغذیه این جوجه‌های کمیاب هستید، لارو حشرات، بچه ماهی کپور، سبزیجات و دانه ذرت خرد شده و کرم‌های خاکی مهم‌ترین منبع تغذیه درناهای تاج‌دار در باغ وحش ارم هستند: از نظر تغذیه باید شرایطی را فراهم می‌آوردیم که تغذیه این پرندگان به تغذیه طبیعی‌شان نزدیک شود و بهترین مورد برای این منظور کرمی به نام milworm بود که از دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران تهیه کردیم و آنها را در باغ وحش پرورش دادیم و همراه دیگر منابع غذایی به مصرف درناها رساندیم.
جوجه‌ای با جنسیت نامشخص
جنس نر و ماده درناهای تاج‌دار از نظر رنگ و ظاهر تفاوت فاحشی ندارند ولی معمولاً صورت درنای نر کمی درشت‌تر است و صدای بلندتری دارد. همچنین در زمان بلوغ این پرندگان رفتارهای تولید مثلی مشخصی دارند که باعث تمایزشان می‌شود. با این توضیحات معلوم می‌شود که جنسیت جوجه تازه متولد شده هنوز مشخص نشده است.
مهندس الهامی می‌افزاید: از روی ظاهر هنوز نمی‌توانیم جنسیت جوجه را مشخص کنیم، البته با معاینه جوجه از سوی دامپزشک جنسیت قابل تشخیص است ولی چون این عمل موجب ناراحتی و استرس جوجه می‌شود در حال حاضر اصراری بر انجام این عمل نیست.
بنابراین برای فهمیدن جنسیت جوجه درنایی که با تولدش اعتبار تازه‌ای به باغ وحش ارم بخشیده، باید صبر کنیم.
میهمانان آفریقایی باغ وحش تهران
درنای تاج‌دار بومی آفریقاست و بیشترین تعداد آنها در اوگاندا و کنیا یافت می‌شود. درناهای تاج‌دار که طول عمری 20 ساله دارند، در کنار مرداب، تالاب و رودهای کم‌عمق زندگی می‌کنند و از 2 سالگی بالغ می‌شوند.
این پرنده که هنگام تولد حدود 100 گرم وزن دارد، از حدود 6 ماهگی پر درمی‌آورد و در یک سالگی قدش حدود یک متر می‌شود و به این ترتیب هم‌قد والدین خود می‌شود. در فاصله یک تا دو سالگی با تغییر رنگ پرها و تغییر چهره و ایجاد لکه‌های قرمز رنگ بر روی صورت و کامل شدن تاج، این شباهت هرچه بیشتر می‌شود.
درناهای تاج‌دار در هر سال 1 و یا دو تخم می‌گذارند و پدر و مادر به تناوب در طول مدت 28 روز بر روی تخم می‌خوابند تا جوجه و یا جوجه‌ها سر از تخم بیرون بیاورند. این همکاری پدر و مادر پس از تولد فرزندان هم حفظ می‌شود و والدین همراه هم وظیفه غذا دادن به جوجه را برعهده می‌گیرند.
البته جوجه روز اول پس از تولد نیازی به غذا ندارد تا کیسه زرده که پیش از تولد وظیفه تغذیه جوجه را داشته، جذب بدنش شود. اما از روز دوم پدر و مادر برای جوجه غذا می‌آورند و آن را جلوی دهان جوجه نگه می‌دارند تا جوجه منقار بیاندازد و غذا را بگیرد.
این فرآیند تا حدود 3 ماهگی ادامه می‌یابد و پس از آن جوجه قادر می‌شود به تنهایی غذا بخورد اما تا سن 6 ماهگی از والدین خود جدا نمی‌شود.
